Gebeliği ilerleyen zamanlara ertelemek ya da çocuk sahibi olduğu için yeniden gebe kalmak istemeyen kadınların aile planlaması yapması gerekir. Gebeliklerin planlanarak yapılması ailenin huzuru ve mutluluğu için, bebeğin layıkıyla bakılabilmesi için çok önemlidir. Doğum kontrolünün mutlaka uzman kontrolünde ve önerisiyle yapılması başarılı olabilmek ve sağlıklı bir yöntem kullanabilmek için gereklidir. Bu amaçla kullanılan çok çeşitli tıbbi yöntemler bulunmaktadır.
Planlı gebelik yapmak ve doğum kontrolünü sağlamak için; yumurtlamayı ve dolayısıyla da gebeliği önleyen hormon ilaçları, doğum kontrol hapları ve iğneleri, rahim içi araç (RİA) kullanılmaktadır. Kadının bir daha gebelik isteği olmaması durumunda ise tüplerin bağlanması yöntemi tercih edilebilmektedir. Doğum kontrolü amacıyla hangi yöntem kullanılacak olursa olsun bunun doktor önerisiyle uygulanmaya başlanması gerekiyor. Çünkü her doğum kontrol yöntemi her kadın için uygun olmayabiliyor. Özellikle de hormon bazlı ilaçlarla gebeliği önleme yöntemleri içinde bulunan hormonların bazı hastalıklar olması ya da birtakım ilaçların kullanılıyor olması durumlarında sakıncalı olabildiği de bilinmektedir. Bu bakımdan doğum kontrol yöntemini doktorun belirlemesi ve önermesi en doğru yaklaşım olur.
Spiral (rahim içi araç) (RİA) nedir?
Rahim içi ( RİA ) aparatı olarak adlandırılan spiral, rahim içine uygulanan doğum kontrol yöntemlerinden birisidir. Spiral; kadının yumurtlama döneminde yumurtalıktan salınan yumurtaların rahim içine yerleşmesini engellemektedir. Bazı vakalarda yumurta, sperm tarafından döllense bile spiral rahmin içindeki uygun koşulları bozarak döllenmiş yumurtanın buraya yerleşmesini engelleyen bir doğum kontrol yöntemidir.
Spiral; yaklaşık 2- 3 santimetre uzunluğunda, T şeklinde olup metal veya plastikten üretilmiştir. Spiral kullanımında gebeliğin oluşmasını engellemeyi sağlayan ise spirali saran bakır tellerdir. Spiral, rahim ağzının geçirgenliğini azaltırken, onu saran bakır teller o bölgeye ulaşan spermleri yumurtayı döllemek için etkisiz hale getirir.
Spiral, sık sık kontrol ve takip edilme zorunluluğu yaratmadığı ve gebelikten koruma bakımından güvenilir yöntemler arasında yer aldığı için en sık olarak tercih edilen uygulamadır. Ancak spiral klinik şartlar altında, kadın doğum uzmanları tarafından uygulanmakta ve çıkartılmaktadır. Spiral takılması planlanan hastanın öncelikle jinekolojik muayenesi yapılır. Kadında genital enfeksiyon, anormal akıntı, gebelik ve spiral için uygun olmayan herhangi bir durumun var olup olmadığı araştırıldıktan sonra araç pratik bir şekilde rahim içine yerleştirilmektedir.
Spiral nasıl takılır?
En sık kullanılan doğum kontrol yöntemi olan spiralin takılması işlemi birçok kadın tarafından zor ve acılı bir işlem olarak görülse de, aslında takma işlemi basittir ve çoğunlukla herhangi bir acı ve ağrı hissine sebep olmaz. Spiral takılmasını isteyen kadın doktor muayenesinde jinekolojik muayene masasına aynı pozisyonda yatar. Kadının vajinasına metal veya plastik spekulum adında bir alet takılır. Bu alet ile rahim ağzı açık bir şekilde tutulur ve spiral rahmin içine yerleştirilir. Spiral takma işlemi yaklaşık olarak 3 -5 dakika arası sürer ve spiral takıldıktan sonra kadın 5 dakika içinde kalkıp evine dönebilir. Herhangi bir sebeple kadın vazgeçerse de spiral çıkarılabilir.
Spiral düşük ya da kürtajdan sonra ne zaman takılır?
Spiral, düşükle sonuçlanan gebeliklerde ya da kürtaj operasyonlarından hemen sonra güvenle takılabilmektedir. Hasta için herhangi bir risk durumu yoktur.
Doğumdan sonra ne zaman spiral takılır?
Doğumdan sonraki ilk 48 saat içerisinde spiral takılabilir. Ancak bu işlem sağlık hizmetlerine ulaşma imkanı olmayan hastalara uygulanmaktadır. Özellikle bebeğin eşinin çıkarılmasından sonraki 10 dakika içinde takılması önerilmektedir. Fakat bu uygulamanın rahmi delme ve rahim dışına çıkma riski de çok yüksektir. Bu nedenle normal şartlar altında doğumdan 6 hafta sonra, vücut gebelik sürecindeki fizyolojik yorgunluğunu attıktan sonra yapılan jinekolojik muayenenin ardından herhangi bir sorun tespit edilmediğinde, spiral güvenle takılabilmektedir. Spiral takılması için gereken bu süre sezaryen ile doğumlarda da tercih edilmektedir. Bkz: Spiral ne zaman takılır?
Spiral takmak için en uygun zaman hangisidir?
Bir kadın doğum kontrolü için spiral kullanmak istediğinde öncelikle bir kadın doğum uzmanına başvurur ve yapılan jinekolojik muayene sonrası herhangi bir enfeksiyon riski ile karşılaşılmadığı takdirde spiral takılabilir. Adet kanamasının olduğu sırada hamilelik riskinin olmaması ve rahim ağzının genişleyerek aparatın takılmasını daha kolay olabileceği için çoğunlukla doktorlar kadınların adet döneminde spiral takılmasını tavsiye ederler. Bu bakımdan spiral takmak için en uygun zaman adet dönemidir.
Spiralin takılmasında yaş sınırlaması var mı?
Spiral üreme çağındaki cinsel hayatı aktif olan her kadına uygulanabilir. Ancak yapılan jinekolojik muayenede spiralin takılmasına engel olabilecek herhangi bir sorunun olmaması gerekir. Ayrıca perimenopoz dönemindeki kadınlar için de spiral doğum kontrol yöntemi olarak tercih edilebilir. Bu doğrultuda spiralin gebelik riski taşıyan her yaş grubuna takılması mümkündür.
Spiral takılırken acı, ağrı olur mu?
Doktor tarafından jinekolojik muayene sonrası spiral takılmasının onaylandığı durumlarda spiralin takılması son derece basit ve küçük bir operasyondur. Kadınlar en çok spiral takılırken herhangi bir ağrı ya da acı olup olmayacağından endişe ederler. Bu endişe dolayısıyla da kadınlar spiral takılması için doktora gittiklerinde vücut kasılır ve ağrı hissedilebilir. Aslında spiral takma işleminin ağrıya sebep olabilecek bir durumu yoktur. Ancak bunun için kadının kendini rahat hissetmesi gerekir. Spiral takılması için spekulum takılması sırasında ve de spiral takıldıktan sonra kasıkta küçük çaplı bir ağrı olabilir. Bu ağrı 1-2 saat içerisinde kendi kendine kaybolur. Spiral takılırken hissedilen ağrı klasik jinekolojik muayene sırasında hissedilebilen ağrı kadardır.
Spiral takıldıktan sonra nelere dikkat edilmesi gerekir?
Spiral takıldıktan sonra çok sık muayene ve kontrol gerektirmediğinden sıklıkla tercih edilen bir doğum kontrol yöntemidir. Spiral takıldıktan sonraki süreçte 1- 6 yıl arasında tekrar muayeneye gitmek gerekir. Bu muayenelerde spiralin duruş pozisyonu doktor tarafından mutlaka kontrol edilmelidir. Bunun için doktor hem ultrason ile hem de klasik jinekolojik muayene ile kontrol etmelidir.
Spiralin yan etkisi var mıdır?
Spiral, yan etkisi en düşük olan doğum kontrol yöntemlerinden birisidir. Özellikle de çok sık muayene ve kontrol gerektirmiyor olması önemlidir. Ancak bazı vakalarda spiral takılması sırasında kadının enfeksiyon kapma riski olabilir. Bu nedenle spiralin kesinlikle güvenilir ve hijyenik bir ortamda uzman doktor tarafından takılması önerilir. Çok etkili bir doğum kontrol yöntemi olmakla birlikte, spiral ile doğum kontrolü sağlayan kadınlarda dış gebelik riski çok daha yüksektir.
Spiralin takılmasından sonra doktora başvurulması gereken durumlar nelerdir?
- Adet gecikmesi,
- Şiddetli kasık ağrısı ve kramp,
- Anormal vajinal kanama,
- Ağrılı adet görme,
- Kötü kokulu akıntı,
- Adet dönemlerinde ve cinse ilişki sonrasında kötü koku,
- Ateş ve titreme,
- Spiralin eş tarafından hissedilmesi gibi durumlarda mutlaka doktora başvurulmalıdır.
Yukarıda sıralanan sorunlardan biri ya da birkaçı ortaya çıktığında spiralin kayma riski ve enfeksiyon oluşumu söz konusu olabilir. Bu konuda gereken tedavinin yapılması için vakit kaybetmeden kadın doğum uzmanına başvurulması önerilir. Aksi halde gebelik, rahim içi yaralanmalar ve enfeksiyonun ilerlemesine bağlı olarak bazı patolojiler de ortaya çıkabilir.
